Theo TS Phan Bích Nga, Viện Dinh dưỡng Quốc gia (Bộ Y tế), chiều cao có vai trò quan trọng đối với sức khỏe và tương lai của trẻ. Có 2 giai đoạn tăng trưởng chiều cao quan trọng nhất cho trẻ đó là giai đoạn 1.000 ngày đầu đời của trẻ và giai đoạn tuổi dậy thì.
Với một chế độ dinh dưỡng hợp lý cùng môi trường sống lành mạnh được đáp ứng đầy đủ trong hai giai đoạn này thì trẻ sẽ đạt được chiều cao tối ưu.
1.000 ngày đầu của trẻ (từ khi trẻ được mang thai đến 24 tháng tuổi)
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) nhấn mạnh 1.000 ngày đầu đời là giai đoạn tối quan trọng, là những ngày vàng, những ngày quyết định cho sự phát triển thể chất và tinh thần cho trẻ em.
Về thể chất, 1.000 ngày vàng là giai đoạn quyết định đến 60% khả năng tăng trưởng chiều cao của trẻ trong tương lai.
Về tinh thần, dù bộ não con người phát triển và thay đổi trong suốt cuộc đời, nhưng phát triển trí não nhanh nhất và quan trọng nhất của đứa trẻ là ba tháng cuối của thai kỳ và hai năm đầu đời.
2 giai đoạn vàng phát triển chiều cao cho trẻ là 1.000 ngày đầu đời và khi dậy thì (Ảnh minh họa: Nam Phương).
Giai đoạn bào thai
Bắt đầu từ tháng thứ 4 của thai kỳ, hệ thống xương của em bé đã được hình thành và phát triển nhanh chóng. Thời điểm này, trẻ cần được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, nhất là canxi để xương phát triển chiều cao.
Do đó, trong thai kỳ, đặc biệt sau tháng thứ 4, mẹ bầu cần ăn nhiều thực phẩm giàu canxi để đáp ứng nhu cầu canxi cần thiết của cơ thể cũng như giúp trẻ đạt chiều cao tối đa khi chào đời, tạo tiền đề cho sự phát triển chiều cao của trẻ trong tương lai.
TS Nga cho biết, mẹ bầu nếu có chế độ ăn uống cân bằng, tinh thần tốt, nghỉ ngơi hợp lý, cân nặng tăng 10-12kg, em bé sinh ra có thể đạt chiều cao chuẩn >50cm.
Giai đoạn 0-2 tuổi
Giai đoạn trẻ nhỏ dưới 12 tháng tuổi đạt tốc độ phát triển nhanh nhất so với mọi giai đoạn khác. Trẻ có cân nặng gấp đôi cân nặng sơ sinh trong vòng 4-5 tháng đầu và gấp 3 lần cân nặng sơ sinh vào cuối năm thứ nhất.
Đến ngày sinh nhật đầu tiên của trẻ, chiều dài nằm (tức là chiều cao của trẻ) đã tăng gấp rưỡi so với chiều dài khi sinh.
Theo nghiên cứu giai đoạn 12-24 tháng tuổi trẻ có nguy cơ suy dinh dưỡng cao nhất và tỷ lệ suy dinh dưỡng giữ ở mức cao cho tới 5 tuổi. Đây cũng là giai đoạn chuyển sang chế độ ăn dặm nên rất có thể trẻ không được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển của trẻ cả về chiều cao và trí tuệ.
Giai đoạn này, nếu được nuôi dưỡng tốt, trẻ sẽ tăng thêm 25cm trong 12 tháng đầu và 10cm trong năm tiếp theo.
Sau 2 tuổi, tốc độ tăng trưởng không quá nhanh khoảng 6,2cm mỗi năm, mật độ xương cũng tăng lên khoảng 1% một năm ở cả bé trai và bé gái. Tuy nhiên việc có chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng sẽ tiếp tục hỗ trợ cho sự phát triển chắc khỏe của xương là tiền đề cho sự phát triển chiều cao ở lứa tuổi dậy thì.
Giai đoạn dậy thì
Thời kỳ này có sự khác nhau về độ tuổi phát triển chiều cao ở bé trai và bé gái, đặc trưng bởi sự tăng trưởng vượt bậc về cả cơ bắp, khung xương cũng như các chức năng sinh dục. Ở trẻ nam, giai đoạn này bắt đầu từ 11 đến 18 tuổi, còn với bé nữ thì thường từ 10 đến 16 tuổi.
Cụ thể, trẻ phát triển chiều cao tốt nhất ở 10-16 tuổi đối với nữ và 12-18 tuổi đối với nam. Đây được xem là giai đoạn vàng cuối cùng để phát triển chiều cao của trẻ.
Nếu được chăm sóc tốt, trẻ có thể tăng 8-12cm mỗi năm cho đến năm 20 tuổi. Tuy nhiên điều này còn phụ thuộc vào chế độ dinh dưỡng, luyện tập khác nhau của từng trẻ.
