Chương trình nhằm hưởng ứng Kết luận 153/KL-TTg của Phó Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 03-04-2025 về các giải pháp toàn diện và cấp bách để xử lý ô nhiễm môi trường không khí tại các thành phố lớn. Mục tiêu là kiểm soát ô nhiễm không khí, hướng tới mục tiêu đưa chỉ số chất lượng không khí về ngưỡng an toàn trong vòng 5 năm tới.
Trong bối cảnh Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh liên tục nằm trong nhóm đô thị ô nhiễm không khí nghiêm trọng nhất thế giới, với nồng độ bụi mịn PM2.5 thường xuyên vượt ngưỡng an toàn, hội thảo hướng tới mục tiêu trở thành diễn đàn kết nối đa kênh, nơi quy tụ các bên liên quan để chia sẻ kinh nghiệm, đưa ra các giải pháp và mô hình giảm ô nhiễm không khí tại các đô thị.
Hội thảo “Giải pháp giảm ô nhiễm không khí đô thị” thu hút sự tham dự của đại diện các bộ, ngành trung ương, lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh, các sở, ngành liên quan, chuyên gia, nhà khoa học, tổ chức quốc tế, hiệp hội ngành nghề, doanh nghiệp trong lĩnh vực môi trường, giao thông, năng lượng sạch cùng chia sẻ, đóng góp ý kiến, các giải pháp cải thiện chất lượng không khí, xây dựng “đô thị xanh - không khí sạch - sức khỏe bền vững”.
Theo nhà báo Trần Xuân Toàn, Phó tổng biên tập báo Tuổi Trẻ thời gian qua, các đơn vị thực hiện nhiều chương trình, thông qua nhiều kênh khác nhau truyền tải đến mỗi người: “Không khí là nguồn tài nguyên quý giá, mỗi chúng ta có trách nhiệm gìn giữ nguồn tài nguyên này. Cũng như nước, khoáng sản, nếu không gìn giữ sẽ bị tác động ngay lập tức”.
Ông phân tích, lâu nay vấn đề ô nhiễm không khí, nhất là ở các đô thị lớn, nhận được sự quan tâm lớn. Vấn đề đặt ra là cần sớm “bắt mạch” nguyên nhân ô nhiễm để đưa ra giải pháp, kiến nghị xây dựng chính sách phù hợp.
“Chúng ta phải xác định ô nhiễm đến từ khu vực nào? Đầu tiên phải kể đến sản xuất công nghiệp. Sau sáp nhập, không gian phát triển của TP.HCM rộng lớn. Trong đó, Bình Dương là cụm công nghiệp lớn; Bà Rịa – Vũng Tàu cũng nhiều doanh nghiệp sản xuất, cảng biển, logistics… cũng không ngừng tác động đến không khí.
Cùng với đó, ngành xây dựng với hàng loạt công trường, đi đâu chúng ta cũng có thể thấy những dự án đang thi công thì tác động đến bầu khí quyển là không nhỏ, cần quan tâm đánh giá.
Ngành giao thông TP.HCM với mật độ giao thông cao nhất cả nước, chỉ riêng khu trung tâm lượng xe cá nhân ngày càng tăng, nguồn phát thải không ngừng phát sinh.
Chính vì vậy, nếu TP.HCM không có giải pháp kiểm soát kịp thời sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống và kinh tế – xã hội. Rất mong lãnh đạo sở ngành, chuyên gia… cùng tham gia góp ý gợi mở về mặt chính sách chung tay bảo vệ, gìn giữ môi trường. Đặc biệt xây dựng ý thức cho từng người dân, du khách”, nhà báo Trần Xuân Toàn nói.
Tại Hội thảo, các đại biểu cho rằng, hiện Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh liên tục nằm trong nhóm đô thị ô nhiễm không khí nghiêm trọng nhất thế giới, với nồng độ bụi mịn PM2.5 thường xuyên vượt ngưỡng an toàn, hội thảo hướng tới mục tiêu trở thành diễn đàn kết nối đa kênh, nơi quy tụ các bên liên quan để chia sẻ kinh nghiệm, đưa ra các giải pháp và mô hình giảm ô nhiễm không khí tại các đô thị.
Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, cho biết trong quý 1 và quý 2, TP.Hồ Chí Minh có hơn 65 ngày ô nhiễm không khí vượt chuẩn. Với chỉ số chất lượng không khí AQI ở mức 194 vào lúc 8 giờ sáng 14/1, TP.Hồ Chí Minh xếp thứ 4 trong danh sách thành phố lớn ô nhiễm không khí nhất thế giới (Báo Nhân dân, 11/8/2025).
Tại Hà Nội, giá trị trung bình năm 47ug/m³, vượt 1,8 lần so với quy chuẩn cho phép của Việt nam (QCVN 05:2023 25ug/m³). Trong 6 tháng đầu năm 2025, Hà Nội đã ghi nhận hơn 80 ngày có nồng độ PM2.5 vượt ngưỡng “xấu” và “rất xấu”, với những đợt cao điểm AQI lên tới 200-250. Ô nhiễm không khí đặc biệt vào mùa đông (khoảng từ tháng 10 năm trước đến tháng 4 năm sau).
Chia sẻ giải pháp nhằm giảm ÔNKK, TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam cho biết, cơ quan quản lý cần đầu tư mạnh mẽ về nguồn lực tài chính cho các hoạt động nhằm giảm ô nhiễm. Khi thực hiện cần có sự phối hợp chặt chẽ các sở, ngành và phải có sự liên kết giữa tỉnh, TP lân cận.
Trong giai đoạn 2025-2030 cần chuyển đổi số để chuyển đổi xanh, ưu tiên hàng đầu việc nâng cao chất lượng không khí của các đô thị trong chính sách phát triển kinh tế-xã hội. Đánh giá chỉ tiêu trách nhiệm qua KPI, phân định trách nhiệm của từng người và phải xác định rõ tiến độ, hiệu quả.
PGS. TS Nguyễn Đình Thọ, Phó viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách NN&MT cũng góp ý giải pháp để giảm ÔNKK. Trong đó cần kiểm kê, giám sát nguồn phát thải ô nhiễm; ưu tiên bố trí nguồn lực cho hệ thống quan trắc môi trường đầy đủ và phủ rộng.
Cạnh đó cần siết chặt các quy định về tiêu chuẩn, quy chuẩn khí thải của phương tiện giao thông đường bộ và đẩy mạnh hoạt động chuyển đổi phương tiện xanh.
“Hiện Bộ NN&MT đã xây dựng hệ thống quan trắc, quản lý cơ sở dữ liệu giám sát 34 tỉnh, thành. TP.HCM đang chuẩn bị thiết lập các khu vực hạn chế phương tiện cá nhân trong giờ cao điểm, đặc biệt là ở những khu vực đông dân cư và trung tâm TP” – PGS.TS Nguyễn Đình Thọ nói.
Bà Ngô Nguyễn Ngọc Thanh, Phó Chi cục trưởng, Chi cục Bảo vệ Môi trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.Hồ Chí Minh), cho biết mặc dù có nhiều nỗ lực triển khai các giải pháp, chất lượng không khí TP.Hồ Chí Minh trong thời gian qua chưa có nhiều chuyển biến rõ nét.
Công tác quản lý chất lượng môi trường không khí tại TP.Hồ Chí Minh còn một số hạn chế khi chưa triển khai được các trạm quan trắc liên tục tự động ảnh hưởng đến công tác giám sát, dự báo, cảnh báo chất lượng không khí;
Ngoài ra, công tác giám sát, xử lý vi phạm đối với các vi phạm về đốt phụ phẩm nông nghiệp, đốt rác không đúng quy định, bụi từ các công trình xây dựng, bụi cuốn từ mặt đường… chưa được triệt để.
Đưa ra các giải pháp, bà Ngô Nguyễn Ngọc Thanh cho rằng, TP.Hồ Chí Minh cần xác định tập trung nguồn lực triển khai quyết liệt, đồng bộ và hiệu quả các giải pháp nhằm giảm ô nhiễm môi trường không khí, đảm bảo chất lượng không khí ở mức an toàn cho sức khỏe với 8 nội dung trọng tâm. Trong đó, cần quy hoạch Thành phố theo hướng xanh, bền vững; triển khai các bước xây dựng Kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí TP.Hồ Chí Minh giai đoạn 2026-2030; dành nguồn lực tài chính và tập trung tháo gỡ các rào cản, vướng mắc để kịp thời triển khai các dự án đầu tư nâng cao năng lực quan trắc môi trường.
Đồng thời, tăng cường kiểm soát ô nhiễm không khí trong lĩnh vực giao thông; kiểm soát hiệu quả bụi, khí thải phát sinh từ hoạt động xây dựng, nông nghiệp, dân sinh; tiếp tục công tác ngăn ngừa, kiểm soát ô nhiễm không khí từ hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ; duy trì thường xuyên công tác bồi dưỡng nguồn nhân lực quản lý môi trường không khí, tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng; Thứ tám, triển khai các nghiên cứu ứng dụng mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) phục vụ công tác dự báo, cảnh báo ô nhiễm không khí.
Được biết, Hội thảo “Giải pháp giảm ô nhiễm không khí đô thị” nằm trong khuôn khổ dự án Việt Nam Xanh 2025 với nhiều hoạt động xuyên suốt trong năm, từ các hội thảo, tọa đàm, talk show, đến các tour tham quan doanh nghiệp xanh, cuộc thi Thử thách sống xanh, giải chạy bộ, Ngày hội Việt Nam xanh… hướng tới thúc đẩy các hành động chung tay vì một môi trường sống bền vững.
